در طول يك سال گذشته طي 40 شماره درباره نرمافزار قدرتمند فتوشاپ با هم صحبت كرديم و با بخشهاي مختلف آن آشنا شديم. به جرات ميتوان گفت كه فتوشاپ امروزه ديگر يك نرمافزار نيست، بلكه يك صنعت است، زيرا بزرگترين انجمنهاي خبري دنيا و همچنين بيشترين تعداد آموزشهاي آنلاين مربوط به اين نرمافزار است. درآمد ادوبي به بيش از يك ميليارد دلار در سال رسيده كه ميتوان گفت بيش از آنكه فتوشاپ با ادوبي معروف شود، ادوبي از نام فتوشاپ استفاده كرده است و دليل اين محبوبيت تنها دو جمله است: «فتوشاپ در بهترين زمان ممكن بهوجود آمد و با بهترينها هدايت شد.»
چندي قبل نسخه آزمايشي سيزدهمين نگارش فتوشاپ در حالي ارائه شد كه نزديك به ربع قرن از تولد اين نرمافزار قدرتمند ميگذرد و طبق پيشبينيهاي انجام گرفته تا اواسط سال 2012 نسخه نهايي سيزدهمين نگارش فتوشاپ يعني CS6 ارائه خواهد شد.
شايد وقتي كه توماس نول سال 1987 در حال كار روي برنامهاي بود تا بتواند تصاوير طيف خاكستري رايانهاي را روي مانيتورهاي سياهوسفيد نقشهبيتي به نمايش درآورد، اصلا فكر نميكرد كه اين برنامه ساده او قرار است روزي به قدرتمندترين برنامه ويرايش تصاوير تبديل شود. اين برنامه به نوعي سرگرمي دوره دانشجويي نول محسوب ميشد كه فارغ از درسهاي دوره دكتري، در خانه خود و روي رايانه مك پلاس خانگياش كار ميكرد.
برنامه توماس نظر برادرش جان را كه در آن زمان در شركت بزرگILM ـ كه مركز جلوههاي ويژه تصويري در شركت عظيم لوكاس فيلم بود و بزرگترين و معتبرترين شركت فيلمسازي به شمار ميرفت ـ جلب كرد. با تهيه فيلم جنگهاي ستارهاي، لوكاس فيلم ثابت كرده بود كه جلوههاي تصويري كارآمد ميتواند با تركيب شخصيتهاي خيالي و داستاني دور از ذهن، به يك پديده در دنياي سينما تبديل شود.
در پي موفقيت عظيم آن فيلم، همه در پي يافتن راهحلهاي ديجيتال براي چنين مقاصدي بودند و به همين علت جان نيز به محض اطلاع از پروژه برادرش، از او خواست كه از برنامهاش براي توليد تصاوير ديجيتال استفاده كند. نمايش تصاوير ديجيتال توسط اين برنامه ساده كه Display نام داشت، نتيجه خوبي را به دنبال داشت كه سرآغاز كار اين دو برادر شد.
جان توسط پدرش كه در دانشگاه ميشيگان سمت استادي داشت، ترتيب سفارش يك كامپيوتر Macintosh II را ـ كه اولين مدل رنگي محسوب ميشد ـ داد. به محض خريداري اين رايانه، توماس دوباره شروع به كار روي برنامه كرد، به نوعي كه بتواند روي مانيتورهاي رنگي نيز كار كند. آن دو به مدت چند ماه به طور مداوم روي اين پروژه كار كردند تا بتوانند قابليتهاي نمايشي آن را افزايش دهند. در همان زمان به اصرار جان، توماس كدهاي مخصوص خواندن و ذخيرهكردن فرمتهاي مختلف رنگدانهها را به برنامهاش اضافه كرد كه همان كدها سالها بعد تبديل به فيلترهاي plug-in تصويرهاي نقشه بيتي شد.
توماس پس از مدتي موفق به ساخت ابزار منحصر بهفرد محدوده انتخاب (Selection Tool) شد كه بدون اين كه لبههاي زمخت و ناهموار ايجاد كند، قابليت جداكردن مناطق رنگي را داشت. او همچنين توانست قابليتهاي فوقالعادهاي مثل Levelها را براي تنظيم تناليته تصوير، Hue and Saturation را براي تنظيمات رنگي و نيز قابليتهاي رنگآميزي را براي تغيير رنگ مناطق مورد نظر در تصاوير نقشهبيتي فراهم كند.
تابستان 1988 بود كه جان بالاخره به اين نتيجه رسيد كه كاربرد برنامه ساخته شده به حدي از انتظار رسيده كه بتوان از آن به عنوان يك محصول تجاري استفاده كرد.
توماس بارها نام برنامه خودشان را تغيير داد و هر بار كه نام جديدي براي آن برميگزيد چيز ديگري نظرش را جلب ميكرد و باعث ميشد دوباره آن را تغيير دهد و دقيقا مشخص نيست نام فتوشاپ از كجا گرفته شد.
تولد فتوشاپ
پس از نامگذاري نرمافزار، جان در جستجوي شركتي بود كه روي فتوشاپ سرمايهگذاري كند. پس از تلاشهاي فراوان، سرانجام موفق شد با يك شركت توليدكننده اسكنر قراردادي تنظيم كند و فتوشاپ به عنوان يك برنامه جانبي همراه اسكنرهاي آن شركت به فروش برسد. شركت اپل و ادوبي از شركتهايي بودند كه نرمافزار فتوشاپ براي فروش به آنها ارائه شده بود و بالاخره پس از كش و قوسهاي فراوان با امضاي قراردادي، شركت ادوبي حق پخش فتوشاپ را از جان خريد و ماجراي دنبالهدار فتوشاپ و ادوبي از همانجا آغاز شد.
نكته بسيار كليدي در اين توافقنامه اين بود كه جان تنها حق توزيع فتوشاپ را به شركت ادوبي فروخت و اين نرمافزار تا سالها بعد كه موفقيتي بسيار عظيم را به دنبال داشت هرگز توسط ادوبي بهطور كامل خريداري نشد. ادوبي موافقت كرد نام فتوشاپ همچنان روي برنامه مذكور باقي بماند. جان و توماس نيز بيكار ننشستند و پس از امضاي قرارداد قانوني حق پخش، كار روي فتوشاپ را از سر گرفتند تا بتوانند قابليتهاي آن را براي نسخههاي بعدي افزايش دهند. همزمان با توماس كه در Ann Arbor در حال نوشتن كدهاي مربوط به قابليتهاي اصلي فتوشاپ بود، جان در كاليفرنيا در حال كار روي كدهاي برنامههايي بود كه ميتوانست به عنوان plug-inهايي براي خلق جلوههاي تصويري به كار رود. بسياري از اعضاي اصلي Adobe معتقد بودند، تلاشهاي جان كاملا بيفايده است و زحمات او هرگز براي يك نرمافزار جدي مانند فتوشاپ كاربردي نخواهد داشت. آنها به فتوشاپ به چشم يك ابزار ويرايش تصوير نگاه ميكردند كه فقط ميتواند به بازسازي و ترميم تصاوير بپردازد، نه خلق جلوههاي ويژه براي تصاوير، ولي جان بدون توجه به عقيده آنها به طور پنهاني مشغول نوشتن كدهايي شد كه بعدها به يكي از قدرتمندترين ابزارهاي فتوشاپ براي به زانو درآوردن ويرايشگرهاي ديگر تبديل شد.
با همكاري برادران نول و مهندسان شركت ادوبي بالاخره سال 1990 نسخه يك فتوشاپ به بازار ارائه شد و با ارائه نسخههاي جديد و افزودن ابزارهاي بسيار شگفتانگيز به فتوشاپ، اين نرمافزار كمكم داراي استاندارد جهاني شد كه از آن جمله ميتوان به امكاناتي چون پانلها، امكان پشتيباني از فايلهاي چهاررنگ CMYK، قابليت پردازش تصاوير دورنگ Duotone، ارائه ابزار Pen، قابليت لايهها، قابليت History و دهها امكان ديگر اشاره كرد.